Dinawa di ka arolwa ka dinawa tša sehla sa borutho le tša sehla sa go fola, go ya ka sehla mola di golago botse. Kgetho ya dinawa tša phulo tše botse go swanela maemo a bosa a polasa, kgonagalo ya meetse le mohuta wa mabu go bohlokwa kudu. Tirišo ya mafelelong ya monawa gape e swanetše go elwa hloko ge go bjalwa phulo - na e tla šomišwa ka mabaka a phulo, furu goba furukepelwa?
Mafulo a Dinawa ka Aforika Borwa
Bjalo ka dinawa tša ngwaga tša sehla se bofutho tša boleng bja godimo, bobedi dinawasoya goba dierekisi tša kgomo gabonolo di ka šomišwa ka tshepedišo ya furu ya selemo. Dierekisi tša kgomo di ka ba le 14 - 24% ya proteine, go ya ka kgato ya go gola.
Luserene ke monawa wa go gola ka sehla sa selemo ka moka ka diteng tša proteine ya 16 - 18%. Mafulo a luserene a bjetšwe ka bophara eupša a šomišetšwa tšweletšo ya furu le ge e le gore gola ka bohlokwa bjalo ka monawa wa naga ya phulo ya go oma ka dikarolong tše dingwe tša Aforika Borwa.
Dinawa tše dingwe tše di tumile tša mafulo ke Medicago ya ngwaga le mehuta ya diphedi ya tlabere ya ka Kapa Bodikela le tlabere ye tšhweu le ye khubedu ka mafelong a bokgoni bjo godimo le ka fase ga nošetšo ye e tseneletšego.
Taolo ya Dinawa bjalo ka Mafulo
Mafulo a dinawa a nyakago taolo ye e itšego. Beakanya diruiwa ka ngwageng wa mathomo morago ga pšalo go fokotša go fula go fihlela ge phulo e thoma go dumelela go fula go go nyane fela ga tee goba gabedi mo nakong ya selemo/lehlabula.
‘Go pipitlelwa ga phulo’ ka diruiweng e hlolwa ke ge furu e na le go feta 50% ya dinawa, kudukudu tlabere e tšhweu le luserene goba ge diruiwa di fula ka mafulong a kolobilego. Tlabere ya Berseem ke ya kotsi ye e fase ka go hlola pipitlelo. Oketša go lewa ga tše di omilego gomme o abe selatswa sa thibela pipitlelo.
Mafulo a dinawa a tšwelela kudu mo mengwageng ye meraro go ya go ye mehlano gomme ka morago ga mo ‘tshenyego e ka bonwa’ ge naetrotšene e le go gona ka sebjalong e sa hlola e le gona ka mabung. Tirišo ya monontšha e ka fokotša ‘tshenyego’. Fosforo, potasiamo le pH ya mabu di bohlokwa dinaweng.
Ela hloko: Tshedimošo ke ya thuto le tshedimošo fela gomme ga e a swanela go hlathollwa bjalo ka keletšo ya monontšha. Go hwetša tshedimošo ka botlalo ka ga phepo ya mabu a gago le nontšho ya mafulo ikgokaganye le mothekeniki wa temothuo goba morekiši wa peu.
Translated by Lawrence Ndou