Ditumelo tša Sedumedi tša Batho ba MaTsonga

Go Rapela Badimo

©Dr Peter Magubane

Lehono Matshonga a go feta seripagare ba tšena dikereke tša Bakriste, kudukudu dikereke tšeo di ikemetšego goba Evangelical Presbyterian Church (Swiss Mission ya pele). Bokreste bo goga palo ye kgolo magareng ga ditoropo tša baithuti, eupša mo dinagamagaeng ditumelo tša setšo di na le maatla. Ka tlwaelo Matsonga a mantši a dumela go Kgorokgolo fao tlhomo ya lefase e lego gona. Ditumelo tša Matsonga ke go rapela badimo. 

Ba dumela gore motho o na le sebopego sa mmele (mmiri), le mmele wa semoya le dimelo tše pedi, moya le ndzuti. Moya (yo amanago le moya) o tšena mmeleng ka matswalo, gomme ka lehu o a lokollwa go tsenela le badimo. Ndzuti e amana le morithi wa motho gomme o bontšha dimelo tša batho - ke gore motho ka morago ga lehu, a tlogela mmele mo lefaseng la moya.

Moya wa bao ba hlokofetšego (swikwembu) o kopanwa le motho le dimelo tša motho. Ga se fela bophelo ka morago ga lehu, eupša le go tsena ka lefaseng la batho bao ba bahlokofetšego le go kgokagano le bao ba phelago. Go Matsonga a mantši lehono ‘setšhaba' se ra gore farafariwa ka bobedi, go akaretšwa bahu le bao ba phelago. Ka nepo ya go nolofatša tseno ya moya wa motho yo a hlokofetšego go badimo, go ba le moletlo wa kamogelo wo phethagatšwago ka pela ka morago ga poloko. Lehu la leloko la muti le hlola leloko gore le be ditšhila gomme go ba le moletlo wa go hlwekiša ka dinako tše di fapanago tša letšatši mo dikgweding tše mmalwa.

Tshepidišo Ya Obamela

Go rapela badimo go sa ntše go dirwa le lehono, go nyaka phethagatšo ya meletlo, kudukudu ka gare ga mathata, ka fase ga taolo ya nanga (diviner). Lapa le kopana go gandzelo (yeo e lego ya melotlo le ditšhitelego) go lefa hlopho go moya wa badimo ba bona. Dijo le dino di tla bewa go ineela go badimo bao ba lebogelago go neelana ka tša batho. Go ba le dikgopelo mo nakong ya thapelo ka mathata a a itšego le mo dinakong tša mathata. O ka ikopantšha le moya wa badimo ka ntle le go dira moletlo, ka thapelo.

Matsonga a dumela gape le go moya wa wa botse le bošula. Moya wo botse o tliša pula le dilo tše botse. Moya wa bušula (buloyi) o huetšwa ke baloi (baloyi) bao ba ka tlišago tshenyo ye kgolo go setšhaba. Moloi a ka lemoga moya wo bošula ka gare ga ga boyena e be a o šomiša, eupša ka buloyi bo na le go ba gare gare ga motho ka ntle le ge motho a tseba, e be bo tšwa mo mmeleng wa gagwe bošego ge a robetše.

Go ba gona ga Baloyi gantši go sepelelana le bolwetši bjo bo nago le mahlatse a mabe. Bolwetši bjo bo tlago ka nako le nako bjo amogelwa bjalo ka karolo ya bophelo bja tlhago, gomme matsonga a mantši a dumela gore motho yo a lwalago o tla fola ka boyena ka nako ya gagwe. Kalafo e ka hwetša go phakišitšwe ya bongaka yeo e laolwago ke maloko a tsebo a lapa. Le ge go le bjalo, ge bolwetši bo le kotsi goba bo tliša ke mahlatse a mabe, go laetša gore moya wo bošula gomme kalafo e swanetše go hwetšwa ka taolo.

Taolo ya buloyi e dirilwego e dirwa ke nanga goba mungoma, bao ba boledišanago le badimo ka marapo, dikgopa le dilo tša go kgabiša (tinholo goba mavula). Tinholo e bontšhwa go swana le dice ka gare ga sejana sa mmete go ya ka boemo bjo e wago; taolo e laetša, tlholo ya bolwetši le thuto ya go phošolla.

Translated by Lebogang Sewela