Ditswadišo tša go Feta tša Kolobe

Borukhu bja Mabala

©Jens-Birger Gielbelmann of Zenzele Farm
Borukhu bja Mabala, ke tswadišo ya setlogo ka Aforika Borwa. Dikhopolo tša go fapafapana tše di lego gona mabapi le setlogo sa tswadišo le ka moo e hweditšego leina la yona gona, ye nngwe e le gore leina le šupa ponalo ya mebala ya tswadišo ka ge lentšu la Seafrikantshe “Kolbroek” le ka fetolelwe go “borukhu bja mabala” ka Seisimane.
Tswadišo ke ya makgonthe wa thabišwa ka tša tšweletšong ya ka ntle, bjalo ka ge tiile, di sego tša mathatas, difudi tše botse le go kgona go phologa ka tše nnyane kudu. Go ya ka puku ya David Visser, Modern Pig Production, di tla ja sa go nyaka go ba se sengwe le se sengwe seo se lewago, le ge eba ke dienywa tše wetšego fase serapeng sa dienywa, merogo ya ditšhila go tšwa ka phapošing ya go apeela goba mašaledi a puno go tšwa ka serapaneng. Matlalo a tšona a leswiswi le ona a di dira gore di se be kotsing ya go feta phošong ya letšatši go feta ditswadišo tše di tšhweu.
Ditshadi di kokobetše le go ba bomma ba botse. Di tšweletšo ye e bogareng, di tšweletša bana ba go fapana magareng ga 6 go ya go 9 ba dikolobjana. Diputla le ditswadišo tša go swana le Duroc le Tše Kgoparara Tše Tšhweu tše tšweletšago maloko le dikelo tša kgolo, go fetolela furu gammogo le nama le boleng bja setopo. Nama ya Borukhu bja mabala ka boyona ga ye se ya ka ya godimo ka mmarakeng wa ka lebaka la go ba le dimelo tša nama le go swaiwa ga mpe, eupša go bonala go na kgolo ye nnyane ya nyakego go tloga go tlwelo, maraka wa dijo tša go nanya le wa go lokologa.

Piètrain

©Liezel Grobler, SA Stud Book
Tswadišo ye tšhweu ya bogolo bja bogareng le mebala ya boso e hlolegilego ka motseng wa Piètrain, Belgium. E na le maoto a kopana go feta ditswadišo tše di ntšhi gomme di bopegile ka go ba le mmele wa tiiya le go tloga di le bophara ka morago. Moriri o moso go se o tibilego ka mmala go swana le ditswadišo tše dingwe tše boso goba tša mebala.
Dipietrains tša mathomo di tlišitšwe go tšwa ka ntle ga naga go tla ka Aforika Borwa ka 1997. Dipoo tše sa fagolwago di na le mešifa gomme di loketše go šomišwa go tswala ge di le dikgwedi tše seswai ka bogolo. Kudukudu di šomišwa tswala ka ditswadišong tše dingwe go kaonafatša puno ya nama. Ditshadi, le ge e ka tše tšweletšo, ka kakaretšo ke bomma ba ba fokolago.

Tše Ntšho tše Kgopara

©Liezel Grobler
Tše Ntšho tše Kgoparara ke kolobe ya boso kamoka le ditsebe tša kgoparara tšeo di lebeletšego godimo yeo hlolegilego go tšwa Kolobe ye Kgale ya Seisimane yeo e hlongwilwego ka mengwagakgolo ya 16 le 17. E tlišitšwem go tšwa ka dinageng tša ka ntle la mathomo ka Aforika Borwa ka 1910 gomme e be e le tswadišo ye e tumilego kudu ka nageng go fihla ge tswadišo ye e kaonafaditšwego ye tšhweu. Ga se ka kgonagalo kudu gore diphedi tše di hlwekilego di sa le gona ka mo nageng.
Tswadišo ke ya makgonthe go tšweletšong ya ka ntle, bjalo ka ge di le difodi tša botse tša go tiiya. Gape di kotsing ye nnyane phišong, go feta ditswadišo tše tšhweu. Ditshadi di kokobetše, di tšweletše, di dira bomma ba bote le bokgoni bjo bogolo bja maswi gomme di kgona go tswala bana ba bantšhi ka palo ye bonolo.
Mo mengwageng ye mentši, nama e thomile go ba stigmatised ka lebaka la tswadišo ya bathobaso ’ mmala le ba Bathobaso, le go tlhola pigment go ya pele ka ba peu ya nama, gape e le gore e unpopular le baconers. Mebaraka ye e dirwa ka bathobaso le ba tshelago ka le ge go le bjalo, kudukudu ka setšo, dijo tša go nanya goba mebaraka ya go lokologa.

Hampshire

©Joy Schoenberger
Hampshire e tšewa go ditswalo tša kgale tša Engelane. Ke kolobe ya boso le lebala le le tšhweu letlaong le moriri wa go dikanetša magetla ka dinako tše dingwe o oketšega go ya fase go putla maotong a ka pele. Molala ya mohuta wo wa sephedi o mo teletšana go feta ditswadišo tše dingwe tša kgwebong.
Ditswadišo di tlišittšwe la mathomo go tšwa dinageng tša ka ntle ka Aforika Borwa ka nako ya bo1980 go dira go ba teng ga tswadišo ye mpsha ya go putla tswadišo. Le ge e sa hwetšagala ka dipolaseng tše di ntšhi ka United States, tswadišo a lahlegetšwego ke go ratwa ka dinageng tša Yuropa, Canada le Aforika Borwa ka lebaka la mmala wa letlalo le leso la yona le gore e rwele gene e nago le khuetšo ye mpe boleng bja nama.

Translated by Lawrence Ndou