Yini i-Listeria?

©Dr Jim Robinson
Kubayini iSewula Africa ibenokuqubuka kwe-Listeria ngonyaka ka-2017/2018? I-Listeria monocytogenes nanyana izwakala njengomraro osabekako - yibhakutheriya ejwayelekileko ehlala emathujini womuntu nanyana isibandana ngaphende kokubanga amatjhwayo. Kodwana sele ivele njengombulali begodu sele igulise abantu abadlula abayi-1000 yabulala abantu abadlula 200, ekubalwa hlangana abentwana abancani khulu, abantu abadala abaneminyaka engaphezu kwaka-70 kanye nabantu abanamasotja womzimba angakaqini.
Inunwana i-listeria ihlala ikhona lapha sihlala khona begodu kulula ukuyithola. Inunwana le ithwala khulukhulu zinkomo, izimvu kanye nembuzi kunemfarigi izinja kanye nabantu begodu izele eenarheni ezinobujamo bezulu obumakhaza. Ngengozi, i-ST6 strain esele kutholwe bona ngiyo onobangela wokuqubuka kwayo ngonyaka ka-2017/2018 khange ihlukaniswe nemfarigi. Njeke, iinyama ezimakhaza zangenwa bulwelwobu lokha nazipakwa babantu, kungasisenyameni.

Uyikhandela Njani i-Listeria

©University of Nebraska-Lincoln Extension
I-Listeria monocytogenes lula ngokuyipheka begodu iyalapheka ngembulali magciwani kanye nama-antibiotics. Nange inunwana le gade ingasi yingozi iminyaka eminegi ephasini loke, kubayini mva nje sele iqubuke yaba yi-listeriosis eyakhe yaba yingozi khulu emarekhodini? Kube yihlanganyela yezinto ezithize ezirhelebha ukuqiniseka bona iyaphila begodu iyakhula.
Lokhu kubalwa:
I-ST6 egade inekani, okwenziwa litjhuguluko elincani, ebanga amatjhwayo ahlukeneko asukela hlangana komgomani omcani ukuya ekuvuvukeni kobuqhopho.
Irhona Ukuphila ikhule emazingeni emakhaza afana nasesiqandisini kanye nekuma-cold rooms begodu ayikhiqizi umbala obonakalako nanyana umbuko nofana ukutjhuguluka komkhiqizo.
Iragela phambili, nekusindlalelo esondileko esingakheka entweni zokusebenza kanye neflurini, kanye nemaselini akhamba ngamanyed welwane ezilimeleko, ibhakutheriya ingazilungisa lokha ubujamo nabuv umako.
Ubulwelwe bungahlala amalnaga angaba yi-70 ngaphambi kokuzibonakalisa amatjhwayo, begodu umuntu obanjwe bulwelobu ngeze atjengisa amatshwayo abonakalako ekuthomeni. Njeke ukobana umuntu uphethwe bulwelobu kubudisi begodu kudla isikhathi.

Koke lokhu kuvumela i-listeria kobana ingene ebuhlabelo kanye nekwenzinye iindawo lapha basebenza khona ngenyama, emizini khulukhulu eenkumbeni zokuphela. Nange ukuhlwengisa kanye nokubulala amagciwani kungenziwa ngendlela, ibhukutheriya elisaphilako lizoziphindaphinda eenqandisini, eendaweni ezimakhaza/. Enqandisini kanye nakuma-biofilms, bese zidlulisela nanyana zingene ukudla emabubulweni lize liyokufika emizini yabathengi.

Amathiphu Wokuhlwengeka

©Dr Jim Robinson
Kunemithetho eqakathekileko yokukhandela ukurhatjheka kwamalwelwe lokha nakubanjwan ukudla.

Woke umuntu osebenza ngenyama ehlaza kufanele ahlambe izandla ngasosoke isikhathi.
Woke amathulusi wekumbeni yokupheka kanye nalapha kusetjenzwa khona nkufanele kuhlale kuhlwengile: ngaphambili, lokha kanye nangemva kokubamba ukudla.
Kuphakanyiswa bona kusetjenziswe amakhiba ahlwengekileko akhanyako ngebala.
Amabhorodo wokusikela kufanele enziwe ngemethiriyali ebutjhelelezi. Ungasebenzisi iplank ngombana kubudisi ukubulala amagciwani akilo. Ungasebenzisi ibhorodo linye lokusikelela, amathulusi wekumbeni yokuphekela nanyana iimumathi zokudla okuhlaza nanyana okuphekiweko ngaphandle kokuzihlwengisa kanye nokuzibulala amagciwani ngemva kokobana uzisebenzise.
Sebenzisa isibulali magciwani sekumbeni yokudlela esibulungekileko, ukuhlwengisa kanye nokubulala amagciwani ekumbeni yakho yokuphekela. Khumbula bona ukuhlwengisa kuyinto ewakatheke nge-90% ekubulaleni amagciwani.
Amatjhila wokusula amanzi ‘lappies’ ayingozi khulu. Amafaduku arhatjha amabhukutheriya. Kungcono usebenzise amanzi atjhisako kanye nephepha elomileko elilahlwako ukupula kanye nokomisa amathulusi wekumbeni yokuphekela.
Qiniseka bona ikumba yakho yokuphekela ihlwengeke ukudlula isbhedlela, amaboda, iintafula, amabili wokubeka, iinqandisi khulukhulu iimbambo zomnyango zitlhoga ukuhlala zihlwengiswa.

Translated by Busisiwe Prudance Skhosana