Ukuvulwa Kwengubo Yenkhali yeSewula Africa

Nange ikhibe gade iSewula Africa imumuntu, ingubo yenkhali gade izokubamtlikitlo wakhe. Ingubo yenkhali ijamele istembu esisemthethweni semitlolo eqakathekileko, efana nesitikeyidi sakho samabeletho. 

©Roger de la Harpe

Ingasetjenziswa njengebheji karhulumende emakhiweni wakhe, isetjenziswe godu njenge-emblemu emalini yesimbi ukutjengisa bona kwamambala ngeyeSewula Africa. Ingubo yenkhali yeSewula Africa yenziwe ngamaphawu ambalwa, iphawu ngalinye litjho okuthize, sele ahlangane arhelebha ukuqoqa indaba yeSewula Africa.

Ikulumo kaMongameli

Lokha ingubo yenkhali ivulwa kokuthoma e-Kwaggafontein ngezi 27 zakaSihlabantangana ngonyaka ka-2000, uMongameli uThabo Mbeki wathula ikulumo: “Namhlanje, ngelanga lethu letjhaphuluko/- Freedom Day, sihlangene lapha ukuzokuvula elinye iphawu lobunjalo bengubo yenkhali yenarha yeSewula Africa.’’ IngeyeSewula Africa ne Africa. Ingeye Africa kanye nephasi.

Yenzelwe ukuvuselela umlando wethu wakade, nokobana sele siphila njani kwanje kanye nekusasa lethu njengombana livuleka phambi kwethu. Ijamele ubunjalo bethu basamfuthi njengabantu beSewula Africa. Ngengubo yenkhali etja le, sihlonipha umlando wethu. Samukela ikolelo yendabuko yabantu bekhethu, ngokutjengisa ihlonipho ebuhlobeni obuhlangana kwabantu nendabuko.

Ikhumbuza isikhathi lapha abantu gade bakholelwa kobana kunamandla ahlanganisa indabuko ehlanganisa abaphilako nalobo esele babhubhileko. Ihlonipha inarha yethu nanje njengenarha enobuntu, njengendawo lapha ipilo yathoma khona. Isthombe esisesentha sengubo yenkhali yethu etja yinyoni ephakamise amaphiko. Le yinyoni esivikelako ebulala iinyoka esivikela kilabo abafuna ukusihlunguphaza.

Ngaphezu kwenyoni kunelanga, ekumamandla asipha ipilo lokha lijamele ukuphela kobumnyama kanye nokuhllula ngokuthola ilwazi, ukuzwisisa izinto egade zifihlakele, livulela godu nepilo etja esazokubakhona – isitjhaba sethu esitjha esibelethwako nesitjhugulukako.

Ngaphasi kwenyoni, sithola ithuthumbo lomhlobo we-protea ekulithuthumbo lendabuko lenarha yekhethu elijamele ubuhle, kanye nokuphilisa ngokuthula kwamasiko wethu, ukuthuthumba kwesitjhaba sekhethu lokha nasikhula siqale ngelangeni. Iindlebe zekoroyi ma-emblemu wokuvunda kwehlabathi yenarha yethu esele iphilise abantu iminyaka emakhulukhulu.

Amazinyo wendlovu ye-Africa, akhiqizwe akhamba ngamabili ajamele abafazi namadoda bogodu, aliphawu lokuhlakanipha, amandla kanye nokuqina. Esenta kujame isiviko esijamele ivikeleko yethu ukusuka esizukulwanenesi ukuya kwesinye. Ngaphezulu kunomkhonto kanye nentonga.

Zihlangene zijamele ukuzivikela kokuthula kunekwepi. Isiviko sokuthulesi, sijamele godu isigubhu se- Africa, ngasikhathi sinye, sithula umlayezo wabantu abathanda amasiko wabo, incenye yaso engaphezulu ijamele ithuthumbo i-protea. Isivikwesi simumethe umgwalo wabantu bokuthoma abababahlali benarha le, ama-Khoisan, sikhuluma ngokuzinikela kwethu ekugidingeni ubuntu kanye nokulinga ukuthabisa boke abantu enarheni le kanye nephasini.

Imidwebo le, ithathelwe enthombeni zelitje le-Linton, ekusibonelo sephasi se-South African Rock Art esiqakathekileko. Batjengiswe balotjhisana, okutjengisa ukutjhuguluka komuntu ahlale nabanye abantu nanyana azijamele. Isiqubulo sengungubo yenkhali yethu etja etlolwe ngelimi lesi-Khoisan yabantu be-Xam, etjho bona abantu bemihlobo eyahlukeneko bayahlangana nanyana kobana abantu abahlukileko bayahlangana. Sikhethe ilimu lakade labantu bethu.

Ilimeli sele laphela ngombana akukho namunye umuntu ophilako osalikhulumako njengelimu lakhe lokubelethwa. Lokhu kugcizelela umtlhago wabantu abazinkulungwane ngenkulungwana, esele babhubha nanyana akhange babonwe njengabantu, ngebanga lokungabi nonembeza kwabanye abant. Itlhadlhula godu bona thina, ngokwethu ngeze saba babantu ngokuzeleko nange abanye abantu basuswa ebusweni bephasi ngebanga lokobana umuntu ngamunye uqakathekile.

Ngokutlola amezwi la engubeni yethu yenkhali -e: - !ke /xarra //ke - sizibophelela ukuhlonipheni ipilo yabantu, namalimu wabo boke kanye namasiko wabo woke, nokuphikisana nebandlululo, ibandlululo lobulili, kanye nelobuhlanga Nginabawa noke enihlanganyele lapha namhlanje ukobana namukele ingubo yenkhali le, njengeyenu, ijamele ukuvuthela kwesitjhaba esiwinako esele sazi iintjhijilo ezisijameleko begodu esizithembako kobana sinerhono lokwehlula ubudisi.

Sithi ehliziyweni yaye woke umuntu kuhlala into etlhogakalako ebubuntu ekatelela umuntu ngamunye, umuntu ngamunye kobana ahlanganyele nabanye. Isenzweso kanye nonembezawethu kusenza abantu esingibo, begodu zisitjela bona thina abantu beSewula Africa sifuna ukuyaphi.

Ngendlela yakhiwe ngayo ngaphakathi, inemidwebo wamaqanda, eliphawu lomkhiqizo wangaphakathi wepilo. Ligadango elisisa phambileli ekufanele lisise eminyakeni ngeminyaka ye-Africa kanye nekungcobeni kwe-African Renaissance. Njeke sizibophelela kobana sizokuhlonipha isibopho esenziwe kutjhuguluka kwabantu kithi – ukuhlonipha bona inarheni yethu yethu le esiyithole soke ibonwe njengenarha yokubelethelwa kwabantu yona ngokwayo.

Elimi lomlando wakade sikhuluma nenzukulwani zanjenganje, nalabo abasezako ngokuqakatheka kokubambana kwabantu. Njengobana iflerhe lethu liphapha ngokuziqhenya, livuselela umoya besitjhaba esifanako, akubenjalo nangengubo yenkhali le, ekhombisa irhono labantu bethu, itjengisa ngesitjhaba sethu esinabantu abahlukahlukeneko abaphazima njengelanga” ~ Thabo Mbeki.

Translated by Busisiwe Skhosana