Ukuthenga iiNkomo Zebisi

© Chris Daly

Ungazithengaphi iiNkomo Zebisi?

Ngemva kokuthatha isiqunto sokobana uzokuthenga ikomo emhlobo bani. Iinkomo ezimunyisako kufanele sithengwe kokuthoma ngombana ziletha ibisi khonokho njeke ziletha inzuzo khonokho. Iinkomo zebisi zinengaba ezimbili, zebisi ezimunyisako nanyana ezomileko (ezinganabisi). Lokha iinkomo zomile kufanele zibemithi kungakapheli amalanga ayi-60 wokobana zibe namakonyani. Amakonyani asikazi angakarhabi ukuzala, abezinkomo ngemva kokubeletha kokuthoma, ngemva kwalokhu ubudala bekomo butjengiswa ngokobana sele ibe namakonyani amangaki. Isibonelo ngemva kokumunyisa kokuthoma ngemva kokuthola ikonyani, lokha imunyisa kwesibili. Ngesinye isikhathi iinkomo zitlhadlhulwa ngokobana inekonyani lokuthoma nanyana lesibili.

Kungcono ukuthenga iinkomo nanyana amakonyani angakarhabi ukuzala nanyana iinkomo zebisi ezifuyelwe ukwenza inzuzo. Esikhathini esinengi abalimi abanengi bathabela ukwabelana ngelwazi labo lokufuya iinkomo zebisi nabalimi abatjha. Lokhu kungaba nomthelela omuhle lokha nakuthoma umkhiqizo. Ngakwelinye ihlangothi, ukuthenga amakonyani amithi kokuthoma kupha umlimi omutjha ithuba lokobana ajwayele ukuzipha ukudla kanye nokuzitlhogomela qobe lilanga ngaphambi kokobana kufike iskhathi sokobana zikhiqize ibisi

Iinkomo zebisi zingathengwa ku-auction/emqalisweni. Ukukhambela ama-auction ngaphambi kwesikhathi kutjengisa bona athengiswa malini kanye nekhwalithi yenkomo ezithengiswako. Kuvamise bona abodorhodere benlwane abaku-auction banikeze abantu iintifikeyidi zenlwane ezithengiswa ku-auction zoke, begodu umthengisi oku-auctiob uzokutjela lokha isilwane esithize sinomraro. Nange unokurhonona ngepilo beslwane, ungasithengi.

Injani Isotja Yekomo Ekhiqiza Ibisi

Ukobana ikomo inesotja ehle kuya ngokobana ikomo eyibelethako nanyana umhlobo wekomo eyibelethako emhlambini injani. Ukwazi uminingwane wamasotja weenkomo kungakurhelebha ukobana ukhethe ikomo ehle lokha nawuthengako. Khetha iinkomo ezinengi kunenomboro yeenkomo ozifunako emhlambinakho omutjha. Ukobana ikomakho ikhiqiza njani kuya ngokobana abazali bayo banjani (amasotjabo) kanye nokudla kwayo, isibaya kanye nokutlhogonyelwa kwayo.
Amarekhodi womkhiqizo wekomo oyikhethileko kufanele abekhona. Bawa umniningwano wazo kanye namarekhodi womkhiqizwazo, amarekhodi wakamma ozibelethako kanye nesotja yaka (babazo). Kumbono omuhle ukuthenga iinkomo zebisi kumthengisi wazo olilunga le-national milk recording scheme. Isistimu le inikeza ngomniningwane wamasotja kanye newomkhiqizo wazo zoke iinlwane kanye namakonyanazo emhlambini wenkomo zebisi. Ngaphasi kwehlangano le amasampula webisi wekomo ngayinye ayabuthelelwa ahlolwe bona anamafutha, amaprotheyini i-lactose, i-somatic cell count (SCC) kanye ne-milk urea nitrogen ahlolwa yi-laboratory.
Ukobana ikomo ikhiqizwa ibisi elingangani (amalitha ewakhiqizileko) ayabalwa amalangana angaphezu kwe-305. I-SCC iyakutjela lokha kunokuvuvuka kanye nokuvuvuka okubangwa yi-mastisis ekoneni nanyana emabeleni. Ukukhiqiza nokobana ikomo ibeletha lula kangangani ikonyani) lekomo kanye nekabi kuhlolwa ngamarekhodi we-insemination kanye nemininingwani wamakonyani wayo. Akuphakanyiswa bona uthenge iinkomo ezinganayo imininingwane leyo.

Translated by Lizzy Shongwe