Ukukhiqizwa KwaMadlelo

© University of Maryland Extension

Amadlelo zintjalo ezitjalwa bafuyi bawatjalela ifuyo yabo. Iintjalo ezimadlelo zingaba sitjalo sinye nanyana ihlanganisela yotjani kanye nama-legumes. Ama-legumes zintjalo ezisebenzisa i-nitrogen esemoyeni ukulungisa i-nitrogen esehlabathini ngokurhelejwa mabhutheriya womhlobo we-nodular emrajini wayo. Ukubuyisela i-nitrogen ehlabathini kuletha inzuzo kwezinye iintjalo ezitjalwe nawo ezikhula nama-legumes.

Indlela engabiziko yokusebenzisa amadlelo kuvumela ifuyo kobana idle emasimini nakunamadlelo wemvelo azintjalo ezikhona. Iskhathi esihle sokobana kube namadlelo kulokha amadlelo wemvelo angekho nanyana angasi ngewekhwalithi ehle. Nakungasinjalo, amadlelo angavunwa abekwe ayihoyi nanyana i-silage.

Njeke,iskhathi sokukhiqiza amadlelo kanye nokuhlanganiswa kwentjalo ezimadlelo kuqakathekile lokha nakutjalwa amadlelo.

Izinto Eziqalwako Lokha Nakutjalwa Amadlelo

©Pannar Saad

Ngaphambi kokukhetha kobana ufuna ukutjala iintjalo ezinjani, tjheja izinto ezingaba nomthelela omumbi eskhathini sokutjala kanye nemhlobeni wamadlelo ofuna ukuwatjala.

Izulu kanye nobuswe
Amadlelo azokutjalwa ehlobo nanyana ezulwini elina ebusika? Izulu elina ngeskhathi sonyaka esithize lingangani? Nange lingasilinengi,uzokurhona na ukuthelelela? Nakunjalo, khetha iintjalo ezimadlelo ezifanelana nalezo ezitjalwa enarheni eyomileko.

Amazinga womtjhiso
Utjani obusemadlelweni buhlukaniswe ngeqhema ezimbili ngokuya ngesikhathi sonyaka sokobana zikhula kuhle nini, khetha hlangana kotjani obutjalwa ngeskhathi sonyaka esipholileko nanyana lobu obutjalwa ngeskhathi sonyaka lokha nakutjhisako. Ama-legume akhula kuhle etwasahlobo. Njeke kuqakathekile ukwazi amazinga womtjhiso wendawo ohlala kiyo nokobana inombethe namkha awa na.

Indawo
Indawo oyitjalako iyakhuphukela na begodu ihlabathi ingarhurhuleka na irhurhulwa mamanzi agijimako nanyana mumoya? Yehlela nanyana iyakhuphukela na?

Umhlobo wehlabathi
Iplasi linehlabathi eyisanda nanyana emanzi ebudisi elidaka na? Ihlabathi iyatjhingela nanyana ayitjhingeli na? Ibamba ubuswe kuhle nanyana amanzi kanye nezakhimzimba ziphuma lula?

Isibonelo, utjani i-napier grass (Penisetum purpureum) kanye ne-bana grass (P. purpureum x P. americanum) ekhula kuhle endaweni enedaka. Ama-legume i-serradella amila kuhle ehlabathini eyisanda embi.

Ukuthelelela
Amadlelo azokutjalwa lokha nakuna izulu na? Amanzi wokuwathelelela akhona? Nange kunjalo, mhlobo bani wamanzi abazowasebenzisa? Unazo izinto zokuthelelela na? Iindawo ezithandandwako zamadlelo eSewula Africa yi-weeping love grass nanyana i-‘oulandsgras’ ngesibhuru i-(Eragrostis curvula), eyaziwa ngelinye ibizo i-Smuts finger grass kanye ne-foxtail buffalo grass nanyana i-‘bloubuffelsgras’ ngesibhuru.

Eskhathini siphi sonyaka?
Azokutlhogakala nini amadlelo? Ehlobo/ebusika/ngesiruthwana nanyana ngesilimela na nanyana ngehlanganisela yenkhathi zonyaka? azokudliwa nanyana azokuvunwa nanyana abekwe?

Ukuvundiswa kuyatlhogakala na?
Kuqakathekile ukuhlola ihlabathi ngaphambi kokobana ufake isivundisi ukuze ubone bona ngiziphi izakhimzimba ezingekho. Ukufakwa kwesivundisi esilungileko kungangezelela ukukhula kwamadlelo kanye nekhwalithi yawo kanye nokwenza ngcono ukuvuseleleka kwamadlelo ngemva kokobana ifuyo idle nangemva kwesomiso.

Ukusebenza kuhle kwesivundisi kubonakala ehlabathini ehle, kungasi sehlabathini embi erhurhulekileko, evamise ukwenzeka nakutlhogeka izakhimzimba. Ezinye iintjalo zitlhoga ezimadlelo zitlhoga iimvundisi ezifana ne-lucerne etlhoga amaleveli we-phosphorus.

Ukusetjenziswa kwamadlelo?
Ifuyo izokubekwa kobana idle? Izokusetjenziselwa ukudlisa ifuyo, ihoyi nanyana i-silage? I-silage ifretjhi amadlelo asikiweko, aliswe kobana abile. Amadlelo angasetjenziselwa njengamadlelo wesibili ngemva kokobana amadlelo wokuthoma asikiwe – nanyana ihoyi efana ne-silage kodwana enobuswe obunezinga eliphasi abila kancani.

Wesilwane siphi?
Amadlelo azokusetjenziselwa ifuyo efana nenkomo, izimvu, iimbuzi nanyana ihlanganisela yezimvu, iimbuzi, iimbuzi, iimpera, imiqasa, iinkukhu kanye ne-alpacas na? Izobe ineminyaka engangani begodu isesigabeni siphi sokukhiqiza isilwane? Ukwenza Isibonelo izokusetjenziswa ukukhiqiza iinkomo zebisi na, nanyana ukupha iinlwane ezincani nanyana zisetjenziselwa ukutlhogomela ifuyo edala na?

Translated by Busisiwe Prudance Skhosana