Kingfisher

© Roger de la Harpe
Malachite Kingfisher found in KwaZulu-Natal South Africa.

Ukwakheka nokuvela kwayo

Umhlobo lo weenyoni inemibala ehleleke ngokuhlakanipha khulu, begodu inephimbo elikatelekako kanye neendlela ezirarako zokuzikhombisana ngesikhathi sokubekelisana. Imihlobo eminengi iinesiba ezihlaza sasibhakabhaka, begodu ezinengi zinemilomo ebovu. Ezinye zizijayeze ukuhlala lapho kungasi likhaya lazo lemvelo ngokuhlala lapho kunabantu begodu zivamise nokubonakala eemvandeni zemadorobheni.

Ukudla

Nokho nanyana igama layo lizwakala ngathi iphila ngemfesi kwaphela nje, kodwana ezinye azizidli iimfesi, ezinengi zazo zimhlobo ophila ngenyama kwaphela (zidla iinlwani ezinganamigogodlha ezifana nelezo ezirhurhubako kanye neenyoni) nofana iinunwana, ezinye zomhlobazo azitjhideli emanzini.

Ukuziphatha kwazo

Iinyonezi zizigedla esiphethweni semithi, zineenhloko ezikulu, intamo efitjhani kanye nomlomo omude. Zingezomhlobo nofana irhemo elibizwa nge-Coraciiformes begodu zihlobene nalezo ezindla iinyosi. Naziphaphako zaziwa ngokurhaba nokuphapha ngendlela enqophileko, azikavamisi ukuphapha ngaphezu kwemithi. Nazizumako ihloma ihloko ngemanzini igobole ekunqophileko bese ikhambe ibuyele lapho editjha khona ukwenzela ukubulala beyidle lokho ekubambileko. Zivamise ukulala ngaphakathi kweentunja nofana emigodini yemithi.

Lapho zitholakala khona

Kunemihlobo emasumi abunane nesithandathu yomhlobo wenyoni le emhlabeni zombelele. E-Afrika khona kunemihlobo elisumi nobunane, kuthi isumi litholakale eSewula nePumalanga ye-Afrika.

UBhor'imithi obamba iimfesi

Umhlobo wenyonezi ezingezidla iimfesi zijameleke kuhle eSewula kanye nePumalanga ye-Afrika ngalezo ezincani ezibizwa nge-tiny Malachite Kingfisher, ziyafana kodwana zikulu Half-collared Kingfisher, kunenye ekarisako ebizwa i-Giant Kingfisher kanye nethanda ukuba ngomhlambi i-Pied Kingfisher. Iinyonezi zidla iimfesi nofana ezinye iinlwanyana zemanzini (i-Giant Kingfisher izithandela ukudla iinkala, kuthi i-Malachite Kingfisher, izidlele iirhwarhwa ezincani kanye nama-dragonfly larvae) begodu azikavami ukubonakala zikude namanzi. Zibekelelisana emigodini zemibundu eseduze namanzi, begodu ezintathu ezibalwe kokuthoma zingezesifunda. I-Pied Kingfisher ihlala ngemindeni neenqhema, kuthi amadzinyana aqoqoselwe esikhathini esisandukudlula sonyaka adlale indima yokusiza ngokukhulisa amadzinyana wakanina asesemancani, kanti-ke isibalo inani lazo lingahlanganela endaweni eyodwa yokulala ebusuku. Ifeza iindingo ngokuphapha begodu ikghona ukuzuma iinfesi ikude nelingeqadi lamanzi, nofana zibe kude echibini elivulekileko nofana ngaphezu kwamagagasi nofana isihlenge seligu. Zinobude obumasenthimitha amasumi amathathu, kanti-ke emndeninazo le yinyoni ekulu, kanye nebizwa nge-Laughing Kookaburra (leyo ngengahlali emanzi enarheni ye-Australia) zitjhidelene khulu.

AboBhorimithi abangadli iimfesi

Imihlobo esithandathu yeenyonezi ze-Afrika idla iinunwana, ama-arachnids kanye neenlwanyana ezinganamgogodlha ezivamise ukubanjwa ngemva kokuphaphela eendaweni ezomileko. Imihlobo eminye yeenyonezi zinokubonwa zibekelisana eduze nehlathi lemilambo. Umhlobo obizwa nge-tiny Pygmy Kingfisher yide ukudlula isigarede, kodwana ubuhle bayo bemibalabala kanye nobuhlaza satjani beensiba zayo ziyenza ibonakale iyihle khudlwana. Inyonencani le isivakatjhi seSewula ye-Afrika ukusuka lapho kubizwa i-tropics, evamise ukuthatha ikhambo layo ngomnyama. Ngebhadi inengi leenyonezihlezi ziyabulawa naziphaphela emafesidirini wemarhalasi ngomnyama. Enye yalezo ezibavakatjhi be-Afrika zinetjhada begodu zikhudlwana zibizwa nge-Woodland Kingfisher evamise ukuthula umlayezo ngokungena kwehlobo esewula ye-Zambezi, ngetjhada layo elihlabako evamise ukulibuyelela elizwakala kwangathi lithi: 'ki. . . . . trrrrr'.
Ezikhamba ngambili zamabalabalezi kanye nezinzima zikhetha bezivikele isifunda sazo, lapho kunemigodi yemithi ezilungeleko lapho zikghona ukubekela amaqanda khona, beziqe iinyanga eziimbalwa zizikhangisela lezo eziphikisana nazo ngokuthi zikhona. Lokhu zikwenza ngokuthi zenze itjhada nangokuphuphuruza iimpiko. Efananazo ebizwa nge-African Mangrove Kingfisher ibekelela emahlathini weligwini (ngokusebenzisa imigodi yemithi) kodwana iqeda isikhathi esinengi eendaweni ezibizwa ngama-mangrove swamps ivamise ukubamba khona iinkala kanye nezinye iinlwanyana zangemanzini. I-Brown-hooded Kingfisher ayisiyo yomhlobo okhamba uvakatjha, nanyana iyinyoni yemahlathini nje, injalo nje imhlali wahlangana namakari emadorobheni we-Sewula Afrika afana ne-Johannesburg, Pretoria, Cape Town, Nelspruit kanye ne-Durban.
Omunye umhlobo wenyoni le, zihlala ngambili begodu zisengaphila iminyaka embalwa ngaphandle kokuhlukana. Enye yazo ebizwa i-Grey-hooded Kingfisher imhlali wePumalanga ye-Afrika, kuthi ezimbalwa zakhona zifudukela esewula ye-Zambezi qobe munyaka phakathi kwenyanga kaSinyikhaba kanye noSIhlabantangana. Umhlobo lo wenyoni uphila ngokudla iinunwana begodu ihlala emigodini yehlabathi eziseqadi kwamanzi, begodu esikhathini esinengi zitholakala eduze neendawo lapho amanzi ome khona. Ezincani zazo kanye nezinemilala engasi minengi njengezekhabo ngezingahlali eduze namanzi begodu zibizwa-Striped Kingfisher, le kuyinyoni etholakala khulu ngokungeneleleko ekabeni ye-Kalahari kanye nezinye iindawo ezisiquntu serhalawumba nofana okunganazulu elinengi khona. Imhlobo wenyoni ehlala ngaphakathi kwemigodi yemithi begodu idla khulu iimpharela (dwarf geckos), kanye nezinye iinlwanyana ezirhurhubako neenunwana.