I-Mohair eSewula Afrika

©Justin Fox
Imbuzi ezincani ze-Angora zibuya esifundeni esisePumalanga ye-Turkey. Isilwane sokuthoma esiduna nesisikazi zathunyelwa ngenarheni le yeSewula Africa ngo-1838, kodwana kwatholwa bona zoke iimpongo zakhona azibelethi. Ngetjhudu kwatholwa bona esikazi imithi yabeletha iputwana. Iinlwane ezinengi zathunyelwa enarheni le yeSewula Africa hlangana konyaka waka-1857 newaka 1868 kwaze kwafika iskhathi alapha ama-sultan we-Turkey akujamisa ukulethwa kwazo enarheni le. Ihlangano ye-Angora Goat Breeders' Society yatlanywa ngonyaka ka-1892 begodu kwanjesi yaziwa ngenge-mbuzi zomhlobo we-Angora Ram Breeders.
I-mohair ikhiqizwa amaplasini anembuzi ezipheze zibe yi-1000 zomhlobo we-Angora aseSewula Africa yoke. Kunamaplasi ayi-700 amakhulu ngokwaneleko afuye ngehloso yokurhweba lokha aseleko ayi-300 angakhiqizi iimbuzi ezinengi khulu. Ngemva kokobana uboya bembuzi bukeriwe buthathwa busiwe e-Nelson Mandela Bay mrhwebi wepahla othengisa uboyobo efandisini.
I-mohair eSewula Africa yoke, isiwa e-Nelson Mandela Bay (endaweni ese-Port Elizabeth engesifundeni se-Eastern Cape) lapha busetjenzwa khona. Itheku yePort Elizabeth ngilo lodwa e elithumela ngaphandle i-mohair sebuya eSewula Africa.

Ibubulo Lepahla Yokweluka Elivela Eembuzini

©Marinda Louw
Imbuzi zomhlobo we-Angora zeSewula Africa zifuyelwa ukukhiqiza i-mohair. I-Mohair mthiya otjhugulukako noqinileko, ufuthumele, ulula begodu uhlala esikhathi eside ngombana uqinile, begodu ungadaywa lula.Usetjenziswa khulu ebubulweni lepahla yokweluka (ilukwa ngomtjhini nanyana ngezandla) kulukwa amarhadeni, iingubo kanye nematheriyali ye-upholstery. I-mohair ihlukile kunewula ngombana inelingaphandle elitjhelelako kanye nepepha elimatsikani elitjhelelako.
Imbuzi yomhlobo we-Angora ingakhiqiza amakhilogramu afikelela ku-5 kg ye-mohair begodu itlhoga ukukerwa kabili ngonyaka ngombana ikhula nge-12 - 15 cm qobe ngemva kweenyanga ezisithandathu.
Uboya bembuzi bomhlobo we-Angora kufanele bulingane ngobude kanye nangokuba feyini kwabo, kufanele butjengise bona buthambile begodu buyaphazima, isitayela esinzinzileko begodu bungabi nemithiya eqinileko.
Imithiya eqinileko imhlophe, ibuthakathaka begodu iphuka msinya begodu ingavangwa noboya obujwayelekileko beenlwane.
I-mohair yekhwalithi iza ngeentayela ezimbili – esipara emasongesonge begodu ithengiswa ngamagreyidi amathathu, efeyini, ehlangana nendawo kanye neqinileko. Igreyidi iya ngokobana imbuzi yomhlaba we-Angora yidala kangangani.

©Marinda Louw
I-Cashmere, ikhiqizwa eboyeni obubutjhelelezi obungaphakathi kwesikhumba sembuzi, ikhiqizwa iyincani ibuya eembuzini zomhlobo we-imbuzi eduze kwe-Butterworth esifundeni se-Eastern Cape. Imbuzi ezinengi ezivela enarheni le zivela i-cashmere ezivikelako hlangana koboya bazo, ehlobo uboya obusawulobu buyawa. Ukukhiqizwa kwe-mohair kuvamise ukuhlanganiswa nokukhiqizwa kwenyama yembuzi ukuqiniseka bona imali ingena unyaka woke. Ikhwalithi yenyama ebuya eembuzini ezincani ngeyekhwalithi ehle kodwana imizimba yazo mincani begodu yondile kunaleyo yezimvu egade zifunzwa ngendlela efanako.

Translated by Lizzy Shongwe