Ilawula Lamadzinyana Weentenetjh

© Judy Stuart

Ukuzalwa kanye Nokukhula

Ilawulo lamadzinyana weentenetjha liqakatheke khulu nangabe irhwebo lakho lizokuphumelela. Loke idzinyana elifeleko lithathwa njengalelo engekhe kwatholakala inzuzo kilo. Inzuzo ilinganiswa njengokudla okusetafuleni, isilwani esizakuzala ngelinye ilanga nofana esingathengiswa.
Nje-ke inakekelo lamadzinyanakho liqakatheke khulu. Abafuyi abanengi beqisa iveke engaba yinye ngemva kokuhlola kwesibili amadzinyani. Ngibona kudingeka bonyana isidleke kufuze sihlolwe kanye ngelanga, khulukhulu nangabe izala idlanzana lamadzinyana ngesikhathi sinye nofana esikazi nangabe izala kokuthoma.
Hlola bonyana amadzinyana abutjhelelezi begodu omile. Akukafaneli bonyana kubonakale iimbambo. Nangabe amadzinyana abonakala amatsikana, hlola esikazi ngokukhambisa isandla emathunjini. Nangabe iimbele iyatjhisa begodu ivuvukile kungenzeka bonyana iphethwe kutjha kwamabele (mastitis). (Bona zePilo).
Nangabe amadzinyana azalwe ali-7 nofana abu-8 unina kungenzeka atlhayelelwe libisi. Kuqakathekile bonyana ujarhise ezisikazi ngesikhathi esisodwa. Nangabe unina akakghona ukuwamunyisa woke, susa amadzinyana ambalwa (thatha lawo abonakala amancani khulu kunamanye) begodu uwafake kenye esikazi ekghona ukumunyisa ngaphandle komraro, nangabe iphazamiswa mnuko wawo, sulisisa kuhle umnuko wamanzana waleyo esikazi ukwenzela bonyana amukele amadzinyana ngokuwahlanganisa nalawo ebevela anawo.
Iintenetjha ezinengi ezisikazi ziyawamukelwa amadzinyana ngaphandle komraro. Nangabe amadzinyana la ngewombala ofanako kanye nowomhlobo owodwa, sebenzisa ikoki ukutshwaya lawo owafakileko ukwenzela bonyana nasazokukhumbula bonyana ngimaphi owafakileko. Ngaso soke isikhathi nakuba namatjhuguluko esidlekeni, kutlole phasi ekaradeni lekheji.
Amadzinyana la athoma ukumila amaboya nofana iinhluthu emalangeni amahlanu begodu athoma ukuvuleka amehlo emalangeni abu-8 ukuya kali-10 wobudala. Kungenzeka bonyana iimvalo zamehlo zingavuleki zikghakghathele ngebanga lamahlakahlo.
Uzokubona bonyana iimvalo zamehlwezi zibovu begodu zivuvukile. Khafulela umunwako bese usula amahlakahlo lawo emehlweni begodu uhlukanise iimvalwezi ngokukhulu ukuyelela. (Bukela iinthombe) lekuyindlela ekhamba phambili yokulapha i-‘nest eye’
Ngemva kokuthi amehlo avuleke, amadzinyana la azokuthoma ukukhambakhamba nokulandela unina nakaphuma esidlekeni. Beka ilitje nofana isitina eduze nomnyango webhoksi ukwenzela bonyana nange aphumileko akghone ukubuyela.
Emalangeni abalelwa kali-16 - 21 amadzinyana athoma ukuhlanganyela nonina ukudla okuqinileko. Zingadla umhlobo wamapilisi weentenetjha kanye nakokokhe ukudla okuhlaza kanye notjani unina anabo. Kuqakathekile bonyana amadzinyana la athola amanzi kilesi isigaba.
Nangabe amanzi aphakelwa ngamaphayiphu amunywako, qinisekisa bonyana aphasi ngokwaneleko ukuthi afinyelelwe madzinyana la. Nangabe kusetjenziswa isitja, qinisekisa bonyana sihlala sigcwele begodu nokuthi angekhe awela ngaphakathi bekacwile. Phathakuhle amadzinyana. Alikusasa lomhlambakho begodu adinga ithabo nokunakekelwa babantu.

Translated by Johannes Nkosinathi