Iinhlanhla Zesintu kanye Nemikarisomiraro Yesitjhaba samaZulu

Iinyanga Kanye Nezangoma

©Dr Peter Magubane

Iinhlanhla zesintu esitjhabeni samaZulu zivela emandulo, kanye nemandulo, begodu nokusetjenziswa kwazo namhlanje sele kutjhugulukile kunekwakudala.

Isitjhaba samaZulu siyahlukanisa hlangana kwenyanga yokwelapha, umsebenzayo, nanamhlanje ekukuphana ngenhlanhla ezenziwe ngentjalo kanye nenlwane, begodu inyanga yokubhula, ngiyo ebhula ihlole imbangela zemiraro ngokusebenzisa amathambo, amagobolondo kanye nembewu nanyana ezinye izinto.

Inyanga ibeka amathambaso nanyana iindawula esimumathini esikhethekileko, esirhatjha emsemeni, njengalokha nawurhatjha amadayisi begodu indlela awa ngayo yenza bona irhone ukubona imiraro yomuntu ozokuhlola.

Kunemihlobo eminye emibili yababhuli, isangoma esirhona ukuhlangana nemimoya yabezimu bezinikeze ngenhlanhla ngokuya ngokobana abezimu bathini, ebese itholakala eenyangeni ezibhulako, ezibizwa bona yisanusi ekutlhadlhula bona inyanga erhona ukubhula abaloyi kanye nabanye abenzi kokumbi.

Isangoma

©Dr Peter Magubane

Inyanga (nazizinengi, iinyanga) kanye nesangoma zithola ilwazi lazo kanye nerhono lazo ngemva kokobana bathwasiswe isikhathi eside lapha emphakathini wesintu ilwazelo izangoma zingalifunda iminyaka efika kwemasumi amabili.

Ngokwesiko amadoda asebenza ngenhlanhla kanye nabefazi bahlonitjhwa khulu emphakathini. Ukuhlonitjhwa kwabo kubekwa esigabeni sesibli ngemva kwekosi.

Emiphakathini yesimanjemanje, ubujamobu buhlotjaniswa nobugwili. Iinyanga ezinengi ezisemadorobheni zinamavikili anamakamero lapha zibhula khona nalapha bathengisa khona iihlanhla.

 

Translated by Busisiwe Prudance Skhosana